Η  ΟΛΟΓΡΑΦΙΑ  ΣΤΗN  ΔΙΑΔΟΣΗ  & ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ  ΤΗΣ  ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ  ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ

 

Τις τελευταίες δεκαετίες σε ολόκληρο τον κόσμο αυξάνεται το ενδιαφέρον για την διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς των λαών.  Αποτέλεσμα της κινητικότητας αυτής είναι η εξάπλωση της χρήσης μεθόδων των Φυσικών επιστημών στά σύχρονα Μουσεία.  Οι ακτίνες Χ, οι υπεριώδεις και υπέρυθρες ακτινοβολίες, η φυσικοχημική ανάλυση αποτελούν πλέον τυπικά εργαλεία στην αναγνώριση  και διατήρηση των εκθεμάτων των Μουσείων.

Από τις πλέον σύγχρονες μεθόδους οπτικής πληροφόρησης και μετρήσεων η ολογραφία προσφέρεται άμεσα για χρήση στη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς με δύο κυρίως γενικές κατευθύνσεις: α) την Εκθεματική Ολογραφία και  β) την Ολογραφική Συμβολομετρία.

Με τον όρο ‘Εκθεματική Ολογραφία’ (display holography) εννοούμε κυρίως κάθε χρήση των ολογραμμάτων σαν μέσων καταγραφής και αναπαραγωγής πιστών οπτικών αντιγράφων αντικειμένων. Οπως ήδη αναφέρθηκε ανωτέρω, η υλοποίηση των τελικών παραδοτέων του προγράμματος θα επιβεβαιώσει την δυνατότητα και την χρησιμότητα της εκθεματικής ολογραφίας σε μουσειακές εφαρμογές.

Μπορούμε να απαριθμήσουμε τους ακόλουθους κύριους τομείς εφαρμογής της:

α1) Καταγραφή αντικειμένων για τη δημιουργία τρισδιάστατων οπτικών βάσεων δεδομένων  της πολιτιστικής κληρονομιάς. Τα ολογράμματα-αντίγραφα προσφέρουν στους μελετητές τη δυνατότητα να επεξεργασθούν από κοντά αντικείμενα χωρίς προβλήματα ασφαλείας των πρωτοτύπων.

α2) Αποτύπωση παρούσης κατάστασης των πρωτοτύπων αντικειμένων. Τα ολογράμματα επιτρέπουν τον εντοπισμό φθορών, την συγκριτική διαχρονική μελέτη πριν/μετά από διορθωτικές επεμβάσεις, την αντικειμενικά αποδεκτή αποτύπωση δανειακών συλλογών και την πιστοποίηση αυθεντικότητας.

     

α3) Δημιουργία περιοδευουσών εκθέσεων για την διάδοση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Είναι γνωστό ότι τα εκθέματα των Μουσείων είναι πολύ δύσκολο να μεταφερθούν για επίδειξη σε απομακρυσμένες περιοχές και δυσκολότερο στο εξωτερικό για προφανείς λόγους. Τέτοια προβλήματα αίρονται με τη χρήση ολογραφικών αντιγράφων των εκθεμάτων που μέσα από μιά περιοδεύουσα έκθεση (σταθερή ή ακόμη και σε κινητή μορφή) στο εσωτερικό και το εξωτερικό προβάλλουν τη πολιτιστική κληρονομιά με ασφαλή και εντυπωσιακό τρόπο.

α4) Δημιουργία συγκεντρωτικών θεματικών εκθέσεων με εκθέματα που είναι διάσπαρτα σε διαφορετικά μουσεία, ανήκουν όμως στην ίδια ιστορική περίοδο ή πολιτισμό. Είναι σχετικά εύκολο να συγκεντρωθούν ολογράμματα των κατατμημένων συλλογών ώστε να αποτελέσουν αυτόνομη έκθεση ή να χρησιμεύσουν για τη δημιουργία γενικού αρχείου.

    

α5) Ολογραφική αποτύπωση των ευρημάτων στους χώρους ανασκαφών με σκοπό την ακριβή καταγραφή και την ασφαλή μελέτη τους. Ταυτόχρονα η ολογραφική καταγραφή ενός αντικειμένου επιτρέπει την συγκριτική μελέτη του είτε διαχρονικά είτε μετά τις εργασίες συντήρησής του.

α6) Συμπλήρωση των τμημάτων που λείπουν από κάποιο έργο τέχνης με ολογράμματα είτε των πρωτοτύπων που βρίσκονται σε άλλο Μουσείο είτε των προπλασμάτων είτε μέσω εικονικών ψηφιακών αρχείων. Η ολογραφική συμπλήρωση δεν αλλοιώνει τον χαρακτήρα  του έργου και κυρίως γίνεται χωρίς επικίνδυνες επεμβάσεις στο πρωτότυπο ενώ ταυτόχρονα μπορούν να αποδοθούν εναλλακτικές χρωματικές και εικαστικές μορφές του πρωτοτύπου αντικειμένου ή περιβάλλοντα χώρου.

α7) Βελτίωση των συλλογών των περιφερειακών Μουσείων με ολογράμματα αντικειμένων που λόγω της μεγάλης αξίας τους μεταφέρθηκαν στα μεγάλα κεντρικά Μουσεία.

   

α8) Δημιουργία ολογραφικών εκμαγείων αρχαιολογικών ευρημάτων. Τα ολογράμματα δίνουν την δυνατότητα της ακίνδυνης αντιγραφής της επιφάνειας ενός αντικειμένου σε τρείς διαστάσεις σε μικρό χρονικό διάστημα και μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν οπτικά εκμαγεία για τη δημιουργία νέων η την επιδιόρθωση  κλασσικών εκμαγείων.

α9) Παραγωγή αναμνηστικών ολογραμμάτων από πολύτιμα αντικείμενα για VIP δώρα και έκδοση συλλεκτικών σειρών περιωρισμένης κυκλοφορίας.  Η πρόοδος που σημειώθηκε στις μεθόδους μαζικής αναπαραγωγής ολογραμμάτων την τελευταία δεκαετία είχε σαν αποτέλεσμα την ελαχιστοποιήση του κόστους παραγωγής μέσα σε λογικά εμπορικά πλαίσια και τη βελτιστοποιήση της ποιότητας των πολλαπλών αντιγράφων σε ποικιλία διαστάσεων. Νέοι ορίζοντες ανοίγονται για αύξηση των εσόδων των Μουσείων.

α10) Χρήση συνθετικών ολογραμμάτων μεγάλου μεγέθους για εντυπωσιακή επικοινωνία. Οι τρισδιάστατες παγχρωματικές προβολές σημαντικών εκθεμάτων στον χώρο με βάθος και πλήρη οπτική παράλλαξη δημιουργούν μοναδική εντύπωση στο ευρύ κοινό κατά την διάρκεια εγκαινίων, ειδικών τελετών και παρουσιάσεων συνδυάζοντας την μοντέρνα τεχνολογία με το εικαστικό αντικείμενο που έχει αποτυπωθεί ολογραφικά.

 

Εκτιμάται ότι με την ολοκλήρωση του προγράμματος HoloCultura θα υπάρχει διαθέσιμος στις εμπλεκόμενες επιχειρήσεις ο απαραίτητος τεχνικός εξοπλισμός, η εμπειρία και η τεχνογνωσία για να προσφερθούν κάποιες από τις ανωτέρω περιγραφείσες υπηρεσίες σε περισσότερους δημόσιους και ιδιωτικούς πολιτιστικούς φορείς, υπηρεσίες, μουσεία κλπ. της χώρας μας.

Σε ένα επόμενο στάδιο μπορεί να επεκταθεί και το επιστημονικό αντικείμενο με την εμπλοκή των  φορέων του προγράμματος HoloCultura και στο συναφές πεδίο της ολογραφικής συμβολομετρίας (μέθοδος μη-καταστρεπτικού ελέγχου με την χρήση ολογραφικών τεχνικών) για μουσειακές εφαρμογές.